Chuyện Socrates và bài kiểm tra ba bộ lọc

 

Bộ óc mạnh mẽ thảo luận ý tưởng, bộ óc trung bình luận bàn sự kiện, còn bộ óc yếu ớt tọc mạch con người” – Socrates

Thời Hy Lạp cổ đại, một trong những học giả, triết gia nổi tiếng nhất là Socrates (469 – 399 trước Công nguyên). Ông được mọi người ca tụng bởi sự khôn ngoan của mình.

Một ngày nọ, triết gia vĩ đại tình cờ gặp một người quen. Người này hào hứng chạy đến bên ông và nói: “Này Socrates, ông có biết tôi vừa nghe nói gì về một trong những học trò của ông không?”.

“Từ từ đã.” Socrates trả lời. “Trước khi ông kể với tôi, tôi muốn ông trải qua một bài kiểm tra nhỏ. Nó được gọi là bài kiểm tra ‘ba bộ lọc’".

“Ba bộ lọc?”.

“Đúng rồi” - Socrates tiếp tục. “Trước khi ông định kể cho tôi nghe về học trò của tôi, hãy dành chút thời gian để xem lại những điều ông định nói. Bộ lọc đầu tiên là Chân. Liệu ông có chắc chắn rằng những điều ông định nói với tôi là sự thật không?”.

“Không.– Người đàn ông trả lời. “Thực ra tôi chỉ nghe người ta bảo thế thôi".

“Được rồi”. Socrates nói. “Tức là, ông không biết đó có đúng là sự thật hay không. Giờ ta thử sang bộ lọc thứ hai nhé, đó là Thiện. Điều mà ông định nói về học trò của tôi có tốt đẹp gì không?”.

“Không đâu, trái lại…”.

“Vậy là, ông muốn nói cho tôi nghe một điều tiếng xấu về người học trò ấy, dù ông cũng không chắc chắn đó có phải sự thật hay không?”, Socrates tiếp tục.

Người đàn ông nhún vai, có chút xấu hổ.

Socrates lại nói. “Dầu vậy vẫn còn một bộ lọc nữa mà ông có thể vượt qua – Bộ lọc Ích. Những gì ông định nói về học trò của tôi có giúp ích gì cho tôi không?”.

“Không, không hẳn…”.

“Được rồi” – Socrates kết luận. “Nếu điều ông muốn kể với tôi không đúng mà cũng chẳng tốt đẹp, thậm chí cũng không giúp ích gì cho tôi cả, vậy ông còn nói với tôi làm gì?”.

Người đàn ông hoàn toàn xấu hổ và không nói gì thêm nữa.

Và đó chính là lý do Socrates được coi là triết gia vĩ đại và được mọi người ca tụng.

Nguồn : phunutoday

1Thanh Thien