Lời Phật dạy về lời sỉ nhục rằng, ví dụ người ác mắng chửi, lăng mạ người lương thiện. Người thiện không nhận những lời khó nghe đó thì giống như người ác đang ngửa mặt lên trời phun nước bọt.
Nước bọt khi ấy không văng lên trời cao mà rơi ngay xuống mặt người phun. Thế nên, người nhận thì mới sinh hờn giận, đau khổ; người không nhận thì an vui hạnh phúc.
1. Câu chuyện về cách hành xử của Đức Phật khi bị mắng chửi
Câu chuyện thứ 1:
Khi còn tại thế, một lần, Đức Phật đi giáo hóa tại vùng Bà La Môn.
Khi đến đây, các tu sĩ Bà La Môn thấy đệ tử của mình đi theo Đức Phật nhiều quá nên sinh lòng ghen ghét. Họ ra đón đường và mắng chửi Đức Phật.
Trước những lời nhiếc móc, sỉ nhục khó nghe, Đức Phật vẫn đi thong thả, còn những người kia cứ tiếp tục đi theo sau chửi.
Thấy Đức Phật thản nhiên làm thinh, các tu sĩ Bà La Môn càng thêm tức giận, chặn Phật lại hỏi:
- Ngài không điếc sao không nghe tôi chửi?
- Này Bà La Môn, nếu nhà ông có đám tiệc, thân nhân tới dự, mãn tiệc họ ra về, ông lấy quà tặng họ không nhận thì quà đấy về tay ai?
- Cũng vậy, ông chửi ta, ta không nhận thì thôi.
Một ngày nọ, khi Đức Phật đang ở trong tinh xá giữa rừng trúc, có một tu sĩ theo đạo Bà La Môn mang vẻ mặt hùng hổ xông vào.
Bởi vì những người thân trong gia tộc của tu sĩ Bà La Môn này đều xuất gia theo Đức Phật, khiến người này vô cùng tức giận, độc mồm độc miệng chửi bới xối xả Đức Phật.
Trước những lời nói khó nghe đó, Đức Phật chỉ im lặng lắng nghe sự vô lý của người này. Đợi cho đến khi ông ta chửi xong, Đức Phật mới hỏi:
“Bà La Môn à! Nhà ngươi có khi nào đột nhiên có khách không!”.
Bà La Môn vẫn tức tối, đáp: “Đương nhiên là có, hà tất chi phải hỏi!”.
Đức Phật điềm tĩnh hỏi tiếp: “Vậy có khi nào ngươi làm cơm tiếp đãi họ không?”.
Bà La Môn tỏ vẻ khinh thường, trả lời: “Đương nhiên là có”.
Phật Đà lại hỏi tiếp: “Giả sử lúc đó, vị khách từ chối không ăn, vậy thì những món ăn này thuộc về ai?”.
Bà La Môn trả lời: “Nếu khách không ăn, thì tất nhiên là tôi phải ăn rồi”.
Đức Phật nhìn Bà La Môn với ánh mắt từ bi, rồi nói:
“Bà La Môn à, hôm nay người đứng trước mặt ta, nói những lời rất xấu tệ, nhưng ta lại không nhận chúng. Những lời nhục mạ này cũng giống như món ăn kia, nếu ta không nhận, thì chẳng phải ngươi sẽ phải nhận hết hay sao?”.
2. Lăng mạ người khác bao nhiêu, nghiệp báo nhận lại bấy nhiêu
Những người thường dùng lời lẽ thâm độc để mắng nhiếc, làm nhục người khác, trong cuộc sống hàng ngày, trước hết chính bản thân người ấy đã thể hiện bản chất thiếu đạo đức, thiếu văn minh trong lời nói. Từ đó làm hạ thấp uy tín của bản thân, khiến người xung quanh dần xa lánh họ.
Không chỉ bản thân người nói ra lời ác khẩu bị nhận nghiệp báo, mà người thân của họ ít nhiều cũng chịu ảnh hưởng. Nếu là bậc cha mẹ buông lời sỉ nhục con cái, những đứa trẻ đó sẽ tiếp nhận và mang theo mặc cảm trong quá trình trưởng thành, dẫn đến những hành vi bất thiện về sau.
Còn nếu là con cái thường nói những lời xấc xược, thô bạo,… thì chắc chắn cha mẹ sẽ buồn phiền, không yên lòng.
Nhất là, trong xã hội hiện nay, không ít bạn trẻ thường dùng những lời lẽ ác ngữ, thô tục xúc phạm đến người khác khi sử dụng mạng xã hội. Có thể họ cho rằng những lời nói đó không nhắm vào đối tượng nào cụ thể, không chỉ trực tiếp vào một ai thì sẽ không nguy hại.
Nhưng thực tế rất nguy hiểm, không chỉ viết những lời ác ngữ mà chỉ cần những cú nhấp chuột tán thành hay chia sẻ đều là hành vi ủng hộ những lời ác ngữ đó. Dần dà, không có ai kiểm soát, không tự nhận thức, không ai khuyên dạy, lâu ngày sẽ trở thành thói quen.
Mà Phật giáo gọi điều này là nghiệp, mà đã là nghiệp thì nó sẽ chi phối đối với đời sống của tự thân người đó. Vì thế, một lời ác khẩu, sỉ nhục, mắng chửi đều có thể đưa đến hậu quả khó lường.
Lời Phật dạy về lời sỉ nhục đã chỉ ra rằng, thà chịu sự lăng mạ, hãm hại, hủy báng của người khác nhưng tâm không hề sinh ra ý nghĩa trả thì thì mới tránh được nghiệp báo và có thể siêu vượt tam giới.
Nếu như oán đời trách người, sinh ra cái tâm ôm hận thù thì vẫn phải luân hồi trong bể khổ, đời đời kiếp kiếp báo thù phục oán lẫn nhau không biết đến bao giờ mới dứt. Nếu cứ ôm mãi nỗi hận thù như vậy thì làm sao được hưởng ngày tháng tốt đẹp, an yên nữa?
Người biết lắng nghe lời Phật dạy về lời sỉ nhục là người hiểu được đạo lý: bất luận phát sinh việc gì không vui hay phải nghe những lời lăng mạ đều phải học cách coi đó như gió thoảng mây bay. Có như vậy thì mới buông bỏ được tạp niệm, tránh xa điều khiến ta phiền não.
Nhưng để làm được điều đó thì quả thực nói dễ hơn làm. Bởi không phải ai cũng giữ được sự bình tĩnh và trí huệ cao siêu không dễ bị xáo trộn trước những lời nhục mạ mình giống như Đức Phật trong câu chuyện ở trên.
Chỉ cần nhớ rằng, nếu chúng ta giữ được sự tĩnh tâm, ta sẽ nhận thức được rằng việc “ăn miếng trả miếng” và chửi rủa ngược lại không phải là hành động khôn ngoan của bậc đại trí giả.
Nếu một người đối mặt với sự sỉ nhục bằng một nụ cười duyên dáng và đáp trả chúng bằng những lời nói êm đềm, họ sẽ là người khôn ngoan.
